Schaamte voor dementie

Bron: dementie.nl

Dementie zorgt voor een achtbaan aan emoties bij zowel de degene met dementie als de naasten. Zo zijn verdriet, angst, woede en schaamte veel voorkomende emoties. Men schaamt zich voor de ziekte zelf, maar ook voor de schaamte wanneer de dementerende naaste vreemd gedrag vertoont door de ziekte. Hoe kun je deze schaamte een plekje geven en goed omgaan met de ziekte van jouw naaste? Lees het hier.

Schaamte in het begin

Vaak komt schaamte in het begin van de diagnose dementie voor. Men schaamt zich voor zijn of haar partner en wil het niet met de buitenwereld delen. Toch is open zijn over de ziekte en de mogelijke veranderingen of gevolgen juist heel verstandig. Je helpt niet alleen de omgeving meer begrip te creëren voor bepaald gedrag en het vergeten van dingen, maar ook leer je hierdoor de ziekte te accepteren. Ook voor degene met dementie zelf is deze keuze een stuk beter, omdat ook hij of zij de diagnose dan sneller een plekje kan geven.

Open zijn over de dementie bij jouzelf of bij jouw partner kan heel lastig zijn. Zo kan jouw naaste zich verzetten tegen het bekend maken van de diagnose. Dit wordt vaak als confronterend worden ervaren. Daarnaast is men vaak bang voor afwijzing of onbegrip als reactie.

‘Ik denk dat veel mensen dit hebben. Dat heb je toch, dat je het niet zo leuk vindt tegenover de omgeving, hè? Dat je toch probeert om een beetje te verbloemen wat je hebt.’ - Hetty (81)

Schaamte voor gedrag

Dementie zorgt voor verandering in gedrag en vergeetachtigheid. Dit kan heel confronterend zijn in sommige situaties. De dementerende zal minder goed gesprekken kunnen volgen en zal namen en situaties vergeten. Dit kan bij zowel jou als degene met dementie zorgen voor schaamte en/of woede. De gedementeerde zal als bescherming zeggen dat het nooit verteld is of andere verdedigingstactieken gebruiken. Het kan echter ook dat er veel schaamte opgeroepen wordt door reacties van anderen, waardoor degene met dementie ongelukkig wordt. Dit gebeurt bijvoorbeeld als de dementerende een naam van een naaste vergeet. Probeer hier echter luchtig mee om te gaan. Verwijt diegene niet voor zijn of haar vergeetachtigheid en help diegene juist op weg zonder hem of haar echt te verbeteren.

Fouten maken

Iemand met dementie wil graag bewijzen dat hij of zij gelijk heeft, ook als dit helemaal niet het geval is. Ga hier niet tegenin, maar probeer erin mee te praten. Het overhalen van jouw eigen gelijk moet hier geen rol spelen, omdat het jou veel moeite gaat kosten en je toch je gelijk niet zult halen. Vermijd de confrontatie door er luchtig mee om te gaan, over iets anders te beginnen of toe te stemmen in wat diegene gelooft. Het tegendeel bewijzen kan namelijk een vervelend gevoel geven bij iemand met dementie. Hij of zij kan boos of verdrietig worden. Het zal vaker voorkomen dat degene met dementie fouten maakt. Van kleine fouten, zoals de verkeerde producten pakken als het gas aan laten staan of iets vergeten af te rekenen. Probeer de dementerende niet te confronteren met deze fouten, maar anders op de situatie in te spelen. Zeg bijvoorbeeld dat jij nog iets moet afrekenen.

‘Mijn zwager blijft mijn zus maar corrigeren. Ze wordt zó verdrietig van dat commentaar de hele tijd.’ - Lies (76)

Gênant gedrag

Zodra iemand dementeert, kan diegene ongepast gedrag gaan vertonen. Denk hierbij aan schelden, kwetsen, onsmakelijk eten, schreeuwen, liegen, boeren, scheten laten of zelfs agressief worden. De omgeving zal van dit gedrag opkijken, waardoor jij je kan gaan schamen en ongemakkelijk voelt. Blijf daarom onthouden dat het door de ziekte komt en de dementerende er niets aan kan doen. Leg het de mensen om je heen uit. Je zult snel merken dat men de situatie dan begrijpt en begrip toont. Zit het gedrag je toch heel erg dwars? Praat er dan met iemand over, zoals je huisarts, casemanager, een praatgroep of iemand uit je directe omgeving. Blijf er niet alleen mee lopen.

‘Mijn vader sloeg de verpleegster zó op haar billen. Het leek Benny Hill wel, zo gênant. Gelukkig wist die vrouw hoe ze ermee moest omgaan. - Marjet (46)

Gebrek aan hygiëne kan ook een reden van schaamte teweeg brengen. Iemand ruikt minder fris, plast in zijn of haar broek of knoeit op kleding. Dit kan naarmate de ziekte vordert steeds vaker voorkomen. Probeer jouw schaamte opzij te zetten en je naaste te helpen. Het komt door de dementie. Je hoeft geen excuses aan te bieden aan de mensen in je omgeving, want zowel jij als degene met dementie kan er niets aan doen.

Maak het bespreekbaar

Schaamte komt heel vaak voor en is een normale reactie op dementie. Op deze emotie een plekje te geven, kan het fijn zijn om gesprekken te voeren met mensen in een soortgelijke situatie. Deel je ervaring met anderen. Je merkt zelf al snel genoeg dat meerdere mensen met deze emotie te maken krijgen. Leer omgaan met bepaalde situaties en de schaamte. Schaam je niet voor jouw naaste, het is namelijk de dementie. Zodra je de ziekte als veroorzaker kan zien, zal het makkelijker worden om de schaamte te verminderen.